MEHMET ZAHİD KOTKU
Mehmet Zahid Efendi 1897’de Bursa’da doğdu. Ailesi Kafkas kökenlidir. Birinci Dünya Savaşı sırasında 18 yaşında olan Kotku askere alındı. Üç yıl cephede üç yıl İstanbul’da geri hizmette olmak üzere toplam altı yıl orduya hizmet etti. Ordudaki görevinden sonra Gümüşhane Tekkesine giderek 27 yaşında icazet aldı. Tekkelerin kapatılmasından sonra evlendi ve Bursa’da imamlık görevine başladı. Son görev yeri olan Fatih’deki İskenderpaşa camiinde 22 sene boyunca talebe yetiştirdi. 1980 yılında vefat etti. Cenaze namazı İstanbul Süleymaniye camiinde Anadolu’nun en uzak şehirlerinden ve Avrupa’dan gelenlerle birlikte muazzam bir kalabalık tarafından kılındı.
İrşad çalışmaları yıllarca süren Mehmet Zahid Efendi’nin cemaatinin sayısı vefatından sonra da artmaya devam etti. En uzak illerde hatta Türkiye’nin dışında da kendisini seven bir kitle oluştu.
Mehmet Zahid Kotku’nun camiden yaptığı hizmetlerin ağırlığını sohbetleri oluşturmaktaydı. İlmihal bilgilerin yanısıra Müslümanları ilgilendiren gündelik konularda talebelerini aydınlatırdı. Cami hutbelerinde vermiş olduğu vaazlar, yazdığı kitaplar ve yapmış olduğu sohbetlerle Türk gençliğinin mukaddesatçı yetişmesinde önemli bir rol oynamıştır. Kendisine gösterilen büyük ilginin temel sebebinin ilminden istifade olmasının yanısıra hoşgörülü ve tevazulu bir insan olmasının büyük etkisi vardır.
Hoca Efendi, müslüman ülkelerin en önemli meselelerinden biri olan sanayi geri kalmışlığının çözülebilmesi için büyük çaba sarfetmiştir. Gümüş motor fabrikasının kurulmasına öncü olmuş ancak bu teşebbüs tecrübe ve teknik yetersizler sonucu başarısızlıkla sonuçlanmıştır.
Mehmed Zahid Kotku’nun bir sözü şöyledir:
Bütün işlerde sünnet-i senniyyeye son derece riayetkar olmalı. Zaruret olmadıkça sünnetlerden hiçbirisi terkedilmemelidir. Gerek yemekte, gerek giyimde, gerekse görüşüp konuşmalarda ve bahusus namazlardaki sünnetlere ve abdestteki taharetteki sünnetlere birde adab-ı muaşerete çok dikkat etmeliyiz. (Tevbe adlı eserinden)